Фразы на бурятском языке

Какие фразы нужно выучить туристам перед поездкой в Бурятию?

Об этом популярный портал рассказал жителям России

Сайт «Baikal.place» составил «словарик путешественника» для всех желающих отдохнуть на священном озере. В него включили самые «ходовые» слова и выражения (вроде «здравствуйте», «хорошо», «да» и «мне нужно купить билет»), призванные помочь туристам, которые не владеют бурятским языком.

Портал даже составил небольшую «памятку» о буквах бурятского алфавита.

h – это бурятский звук, который не произносится в начале слова, а в середине читается как «с»

Өө – это бурятский звук, который читается как «уу»

Ү – бурятский звук, близкий по произношению к русскому «у»

Долгие гласные обозначаются удвоенными буквами: ии, өө, үү, ээ

Ранее сайт «Baikal.place» рассказывал, как познакомиться и поддержать беседу с жителями Бурятии и как нужно вести себя за столом. Проверить свои знания языка можно при помощи специального теста, составленного изданием.

Приложение по изучению бурятского языка прорекламировали на всю Россию

Отметим, бурятский всё чаще попадает в поле зрения федеральных СМИ. Так, в конце августа другой популярный портал – «Афиша Daily» – опубликовал статью, посвящённую мобильному приложению «Амисхаал».

— Если вы практикуете внутренний туризм и собираетесь в Бурятию или просто хотите знать, как на бурятском спросить: «Сколько баран стоит?», вам поможет самоучитель по языку «Амисхаал», – отмечает «Афиша Daily». – Но перед тем, как скачивать приложение, лучше взглянуть на его забавный промоаккаунт в «Инстаграме». Каждый день здесь появляются переведённые на русский язык фразы, которые помогут сориентироваться на незнакомой местности («Где в деревне магазин?»), сформулировать простую истину («Он не пришёл на работу, потому что у него похмелье») или, например, написать статус в соцсетях, за который потом будет стыдно («Зачем мы любим тех, кто счастлив без нас?»).

На сайте опубликовано несколько примеров таких фраз. Приводятся и данные о бурятском языке.

— Наибольшее распространение он имеет в Бурятии, Забайкальском крае и Иркутской области, также его ареал распространяется на Северную Монголию и Северо-Восточный Китай. На языке говорят порядка 300 000 человек, в инстаграм-аккаунте Amiskhaal насчитывается более 11 000 подписчиков, – отмечает интернет-издание.

Напомним, самоучитель по бурятскому «Амисхаал» выпустили ещё весной 2014 года. Как отмечают разработчики, он поможет всем желающим с нуля поднять знание языка до уровня нормального общения на разные темы. Программа включает разговорник из пяти тем, словарь, который содержит 11 000 слов и упражнения для самопроверки. В приложении есть и аудиотексты.

Источник

Фразы на бурятском языке

Би Тумэров Степанай басагамби.(Би Тумэров Степанайб)

Минии обог Номгонова.

Минии обог Эрдэмов.

Ахатан, таһалга уруу орогты.

Энэ – минии абга, минии нагаса.

Фамилия Обог
Как твоя фамилия? Обогшни хэн бэ?
Скажи свою фамилию. Обогоо хэлэл даа.
Моя фамилия Номгонова.
Как твоя фамилия, имя? Нэрэ обогшни хэн бэ?
Я – Наташа Номгонова. Нэрэ обогни Наташа Номгонова.
Я – Зорик Эрдэмов. Нэрэ обогни Зориг Эрдэмов.
Я – тётя Бэлэгма. Би Бэлэгмаа хээтэй гээшэб.
Дядя, как вас зовут? Ахатан, та хэн гэжэ нэрэтэйбта?
Меня зовут дядей Алёшей. Би Алёша ахатан гээшэб.
Тётя, садитесь сюда. Хээтэй, иишээ һуугты.(Хээтэй, эндэ һуугты).
Дядя, проходите в комнату.

«Түргөөр гуталаа үмдэ!»—гэжэ эжымни намда хэлээ.

Шэнэ Жэлдэ манайда Cahaн Үбгэн ерээ.

Бидэ дулаанаар хубсалаад, газаашаа гарабабди.

Я люблю бабушку. Би хүгшэн эжыдээ дуратайб.
Я люблю папу. Би абадаа дуратайб.
Я люблю деда.

Би үбгэн абадаа дуратайб.

Энэ минии дүү хүбүүн.

Энэ минии дүү басаган.

Энэ минии ахай (аха).

Ахамни нюргаар намһаа үндэр.

Эгэшэмни намдаа каша шанаа

Число Тоо
Сколько? Хэды?
один нэгэ
два хоёр
три гурба
четыре дүрбэ
пять таба
шесть зургаа
семь долоо
восемь найма
девять юһэ
десять арба
Возраст (годы, лета) Наһан
Сколько тебе лет? Ши хэдытэйбши?
Ши хэды наһатайбши?
Наһаншни хэдыб?
Мне два, Би хоёртойб,
три, гурбатайб,
четыре (года), дүрбэтэйб,
пять, табатайб,
шесть, зургаатайб,
семь, долоотойб,
восемь, найматайб,
девять,
десять (лет).

ХЭН ХЭДЫТЭЙБ?
(Кому сколько лет?)

Нелли нэгэтэй,
Хорло хоёртой,
Гунгар гурбатай,
Дуся дүрбэтэй,
Таня табатай,
Зуртаан зургаатай,
Дондоб долоотой,
Найдан найматай,
Юра юһэтэй,
Агваан арбатай.

Солнце взошло. Наран гараа.

Наступил день. Үдэр болоо.

Эй, просыпайся, вставай! Эй, һэрииш, бодыш!

Я проснулся (проснулась), встаю. Би һэреэб, бодожо байнам.

Вставай, одевайся. Бодо, хубсала.

Я оделся (оделась). Би хубсалааб.

Рука (руки) Гар (гарнууд)

По утрам надо умываться. Үглөөгүүр нюур, гараа угааха хэрэгтэй.

Я умылся (умылась). Би нюур, гараа угаагааб.

Голова Толгой (тархи)

Помыть голову. Толгойгоо угааха.

Надо расчесать волосы. Үһэеэ һамнаха хэрэгтэй.

Где расчёска? Һам хаанаб?

Пять пальцев руки. Гарай табан хурган.

Ногти выросли. Хюмһан ургаа.

Остригите мне ногти. Хюмһыемни абагты.

Глаз (глаза) Нюдэн (нюдэд)
Ухо Шэхэн
Закрой глаза. Нюдөө ани.
Туяна обмотала шею платком. Туяана хүзүүгээ пулаадаар орёобо.
У Лины тонкие руки. Лина нариихан гартай.
У лошади длинные уши. Морин ута шэхэтэй.
Брови Нидхэ
Ресницы Һорьмоһон
Колено Үбдэг
Локоть Тохоног
Ладонь Альган
Я держу мяч на ладони. Би альган дээрээ бүмбэгэ баряад байнаб.
Баярма сидит на коленях у мамы. Баярмаа абынгаа үбдэг дээрэ һууна.
Близок локоть, но укусить нельзя. Тохоног дүтэшье һаа, хазахын аргагүй.

Схватив крепко мяч,

он выпрыгнул в дверь.

Шангаар бүмбэгөө бажуугаад,

Шадал соогоо шэдэхэдэм,

Гани галзуу дэбхэрээд,

Газаашаа үүдээр харайга

Завтрак Үглөөнэй хоол, сай уулган.

Сесть за стол. Столдо һууха.

Мы все сели за стол. Бидэ бултадаа столдоо һуунабди.

Я хочу кушать. Эдеэлхэ дурамни хүрөөд байна.

Я буду кушать кашу. Би каша эдихэмни.

Дайте мне варёное яйцо. Намда шанаһан үндэгэ үгэгты.

Я люблю чай с молоком. Би һүтэй сайда дуратайб.

Хлеб с маслом. Тоһотой хилээмэ.

Хлеб со сметаной Зөөхэйтэй хилээмэ.

Спасибо. Һайн даа. Ехэ баярлааб.

Благодарю. Баяр хүргэнэб.

Я покушал и встал из-за стола. Би эдеэлээд, столһоо бодобоб.

Самое почётное из кушаний Аяга сай – эдеэнэй дээжэ

По утрам мама будит меня. Үглөөгүүр бүхэндэ эжымни намайе һэрюулдэг.
Папа отвозит меня в садик. Абамни намайе саадигта абаашадаг.

Үйлсэ (гудамжа) хүндэлэн гарахадаа, болгоохо хэрэгтэй.

Мы с папой проходим через площадь

Бидэ абатайгаа талмай дээгүүр гаранабди.

Мы едем на трамвае.

Бидэ трамвайгаар ябадагбди.
Наш садик называется «Белка».
Манай саадиг «Хэрмэн» гэжэ нэрэтэй.

Би саадигтаа үдэшэ болотор байдагби.

Наша воспитательница — Анна Балдановна Манай хүмүүжүүлэгшэ—Анна Балдановна.
Мама налила супу мне в тарелку.

Мама (эжы) табаг соомни шүлэ хэжэ үгөө

После обеда надо поспать.

Удын хоолой һүүлээр унтаха хэрэггэй.

Орон
Одеяло Хүнжэл

Дима хубсаһаа тайлаад, орондоо ороо.

Бабушка разбудила Сэсэгму Хүгшэн эжынь Сэсэгмаае һэрюулбэ.
Солбон проснулся, встал. Солбон һэреэд, оронһоо бодсо.
Обувь Гутал
Гэрэма надела пальто. Гэрэлмаа дэгэлээ үмдэбэ.
У меня теплая шапка. Би дулаан малгайтайб.
Мама мне сказала: «Обувайся быстрее!»
На дворе зима, много снегу. Газаа — үбэл, саһан ехэ.
Мы оделись по-теплее и вышли на улицу. Гэртээ ошоо!
Зимой хорошо ходить по снегу на лыжах. Үбэлдөө саһан дээгүүр санаар ябахада гое

Үхибүүд мүльһэи дээрэ конькигаар халтирнад.

Пушистый белый снег
в воздухе кружится,
медленно вниз опускаясь,
емлю всю покрывает

Арбагар сагаан cahaн

Агаарта хөөрэи эрьелдэнэ,

Аалихан газарта унажа.

Алтан дэлхэйе хушана.

Наран хадын саана хоргодсбо.

Газаа харанхы болоо.

«Амгалан унтаарайт, багашуул!» — гэһэн дамжуулга харуулна.

Үглөөдэрынь үглөөнэй наранаар һэринэм.

Ребята катаются на коньках на льду.
После ужина мы смотрим телевизор Үдэшын хоолой һүүлдэ бидэ телевизор харадагбди
Показывают передачу: «Спокойной ночи, малыши!»
По радио играет музыка. Радиогоор хүгжэм зэдэлнэ.
Ложусь в кроватку, засыпаю.
Орондоо ороном, унтанам.

Назавтра просыпаюсь с утренним солнцем.
Садись
Һуу
Вставать. Бодохо
Баярма села на стул.

Баярмаа стул дээрэ hyyгaa.

Я встал Би бодооб.

Содном орон соогоо хэбтэнэ.

Мяч лужит на полу. Бүмбэгэ газарта хэбтэнэ.
Возьмемся в руки Гар гараа барилсая.

Хоровод хэжэ наадая.

Гриша спрятался за дверью.

Бадма шүлэг сээжэлдээ.

Я умею читать стихотворение. Би шүлэг хэлэжэ шададагби.

Игрушка Наадамхай
Мой, моя, мое Минии
Твой, твоя, твое Шинии
Это — моя игрушка. Энэ—минии нааданхай.
Медведь Баабгай
Волк Шоно
Лиса Үнэгэн
Заяц
Мне Намда
Тебе Шамда
Дай мне игрушку Намда нааданхай үгэл даа (үгыш).
Давай поиграем вместе,’а? Хамтадаа наадая, зай гү?

Хүгшэн эжымни магазинда наадамхай худалдажа абаа.

Игрушка, подаренная мне отцом,

волчок, похожий на веретено, когда я

его закрутил и пустил, долго вертелся

на полу. Сегодня мой день рождения.

Мунко, Сэрэн, Сэсэгма—мы, покушав,

встали и играли до устали

Эсэгым намдаа бэлэглэһэн

Ээрсэг шэнги эрьеэхэй

Мушхаад газарта табихадаы,

Мундуу зохидоор эрьелдээ.

Мүнөөдэр түрэһэн үдэрни.

Мүнхэ, Сэрэн, Сэсэгмаанууд

Эдеэлжэ бодоод, эсэтэрээ,

Модод ногоон набшаһаар хушагдаа.

Зун ерзэ (Нажар болоо).

Нажартаа халуун байдаг.

Зундаа үдэр ута, һунинь — богони.

Энэ мүрэнэй урасхалынь түргэн.

Энэ горхон ааляар урдана.

Зундаа ногоо сабшажа, үбһэ бэлдэдэг.

Нажарай наран шанга.

Халуунда һүүдэртэ һуухада гоё.

Мододой набшаһад шарлаа.

Сентябриин нэгэндэ үхибүүд һургуулидаа ошобо.

Би табатайб, һургуулида үшөө ороогүйб.

Би ерэхэ жэлдэ һургуулида орохоб.

Мүнөөдэр Галя абатайгаа кинодо ошоо.

Амаралтын үдэр би ахатайгаа театра ошоо һэм.

Трамвай ерэбэ. Бидэ трамвайда һуухабди.

Бидэ автобус соо оробобди.

Эжымни үнеэдээ үглөөгүүр һаадаг, үдэшэлэн һаадаг.

Үхибүүд хөөрүүлһэн hy yyxa дуратай.

Ахамни мори эмээллээ.

Бабушка купила в магазине игрушку.
На ветке дерева сидит птичка. Модоной мүшэр дээрэ шубуухай һууна.
Пришло лет
Мы купались в реке. Бидэ уһанда шунгаабди.
Течение в этой реке быстрое.
Мне семь лет, я хожу в школу. Би долоотойб, һургуулида оронхойб.
Я пойду в школу в будущем году.
Надо приобрести билет.

Билет абаха хэрэгтэй.

Балма дэлгүүрһээ яблоко худалдажа абаа.

Минин гэртэхин городто байдаг.

Мои родители живут на селе.

Минин гэртэхин хүдөө нютагта байдаг.

Моя мама — мастерица доить коров. Минии эжы үнеэ һаахадаа бэрхэ.
Мама доит коров утром и доит вечером.
Отец запряг лошадь в сани. Абамни мориёо шаргада хүлдөө.
Дядя Ванчик сел в машину и поехал. Ванчик абга машинадаа һуугяад, гүйлгэбэ.

Доедем на автобусе

много в нем крупных домов.

Много в городе магазинов,

Там, за рекой, расположен театр —

Туда, за пятнадцать минут,

мы на автобусе доедем.

АВТОБУСООР ХҮРЭХЭБДИ

Манай город ехэл даа,

Мантан томо гэрнуудтэй,

Магазинуудынь олон лэ,

Маргажа, теерижэ болохоор юм.

Голой саада эрьедэхи

Гоё һайхан театрта

Арбан табан минута соо

Байгал далайhаа холо бэшэ, мүнөө сагта эхирид буряадай hууhан газар дээрэ, үхэр, моринойшье үгы сагта, Буряадай гэжэ нэрэтэй үндэр наhатай ангуушанай Булагад, Эхирэд ба Хоридой гурбан хүбүүд ажаhууhан гэхэ.

Эдэ аха дүүнэр гай тодхор болоогүй байхадань, гашуудал гэжэ мэдээгүй, жаргалтай hууhан байна. Харин гэнтэ гай тодхор, ган гасуур болобо. Анхан сагта аханар агнуурида гаража, хэдэн hара хүрэхэ ангай мяха оложо асардаг бэлэй. Харин тэрэ жэлдэ ган гасуур боложо, зуд таража, шубуу ба ан амитад хомор болоhон байна. Аханар агнуурида гаража, олон үдэр үүр сайхаhаа харанхы болотор ябажа, нэгэшье ан барингүй бусадаг болобо. Гэдэhэниинь үлдэжэ,хотонь хоршогоножо эхилбэ. Нэгэтэ Булагад, Эхирэд хоёр аханартань талаан буужа, зургаан томо гүрөөhэ бариба hэн ха. Хоридой орой гэртээ хооhон бусажа ерэхэдэнь, аханарынь эдеэлжэ hууба.Тэдэнь дүүдээ гансал нэгые үлеэhэн байжа, Хоридой булхай ябадал гаргабат гэжэ дураа гутаад: бидэ гурбан аханар байнабди. зургаан гүрөөhэ барибат, яахадаа намда нэгые орхибот гэжэ хэлэбэ.

Аханарынь дүүгээ харан, иигэжэ хэлэбэ:

— Дүүтэмнай, бидэшни тоо бодолгодоо тулюурхан байнабди гэбэ.

Хоридой ехээр уурлажа, аханарайнгаа hуршануудыень хухалжа хаяад, Байгал далайн урда зүг руу гаража ябаhан гэхэ. Гэнтэ далайн эръедэ хун шубууд бууба. Тэдэ хубсаhаа тайлажа, арюун гоохон дангинанар болон хубилаад, уhанда оробо. Хоридой нэгэнэйнь хубсаhыень абажа нюужархиба. Хун дангинууд уhанhаа гаража хубсалхадань, нэгэниинь хубсаhаа оложо ядан байба. Хоридойн бургааhан сооhоо гарахадань, бэшэниинь залд гэжэ ниидэшэhэн гэхэ.

— Хубсаhыемни бусаагыш даа – би шамаайе гомдохоохогүйб. Һанаа hаашни, шамда хадамда гарахаб, бэрхэ хүбүү түрэжэ үгэхэб.

Тиигэжэ хэлэхэдэнь, Хоридой хубсаhыень гаргажа үгэбэ, дангина басаган тэрэнээ хэдэржэ удаганда адли болобо. Сугтаа Саяан руу ошожо, тэндэ ажаhууhан гэдэг. Хүбүүтэй болобо, hүүлдэнь үшөө хүбүүн түрэбэ.

Иигэжэ түнхэнэй буряадай уг үдэбэ. Тэрэ сагта Саяан уула багахан добо шэнги харагдадаг бэлэй, харин гэрэй мал ан амитан мэтэ тайга соогуур бэлшэдэг байhан. Нээрээшье, Түнхэнэй буряадууд Эрхүүгэй саанаhаа ерэhэн гэжэ домогтой.

Источник

Оцените статью
( Пока оценок нет )
Поделиться с друзьями
Uchenik.top - научные работы и подготовка
0 0 голоса
Article Rating
Подписаться
Уведомить о
guest
0 Комментарий
Старые
Новые Популярные
Межтекстовые Отзывы
Посмотреть все комментарии