Коран на татарском языке
Пересказы и переводы на татарский язык Корана носят название Коран китабы (Koran kitabı или Quran kitabı), тафсиром называется смысловой перевод с комментариями и разъяснениями известными общепризнанными мусульманскими учеными-богословами (муфассирами) по каждому аяту.
Как только в Поволжском крае появился Ислам, произошел заметный рост распространения культуры мусульман. Самым крупным и незыблемым источником знаний для мусульман, а также основанием для многих произведений народного творчества, литературы стала Священная Книга Коран. Коран переводили на самые разные языки, деятели культуры татарского народа также неоднократно представляли Коран на татарском языке.
Коран на татарском языке читать и переводить начали еще в Волжской Булгарии, но только некоторые варианты Корана на татарском языке дошли до наших дней, среди этих вариантов есть перевод, который был написан вручную в период восемнадцатого-девятнадцатого века. Коран, переведенный на татарский язык впервые представил ученый богослов Габденнасыр Курсави. В его переводе Коран можно найти в некоторых библиотеках Татарстана.
Многие татарские ученые и после него пытались представить свой татарский вариант Корана: ряд комментариев к Корану на татарском появились уже в двадцатом столетии, и среди особенностей этих переводов отмечают явно выраженное стремление к осуществлению перевода Корана на татарский язык целиком, а не какой-то его суры или отдельных его частей.
Наиболее значительным среди трудов того периода времени можно назвать трактат Мухаммад-Садыка Иманкулый, поэта и богослова. Этот трактат состоит из двух томов. Перевод Шайхельислама Хамиди снискал среди татар наибольшую популярность. Его вариант перевода Корана даже был издан в Японии для японских татарских общин, а также в Стамбуле для местной татарской общины.
Журналист Камиль Мутыга представил работу «Комментарий к Корану на татарском языке», и это также была особо значимая работа для своего времени.
Самые значительные переводы были сделаны в девятнадцатом – двадцатом веках, и современная мусульманская татарская наука знает четыре официально признанных перевода Священной Книги Коран: это переводы, сделанные Мусой Бигиевым, Сунгатуллой Бикбулатовым, Бурханом Шарафом и Мурадом Рамзи. Работы этих авторов внесли немалый вклад в развитие понимания исламской религии татарами, в их отношение к Исламу и формирование их мировоззрения. В девяностых годах прошлого века целый ряд вариантов Корана на татарском языке появились на книжном рынке – эти переводы были сделаны различными религиозными деятелями и священнослужителями. Дискуссии о том, чей же татарский перевод является самым точным и наилучшим, не утихает и до сегодняшнего времени.
Коран на татарском языке читать
Скачать Коран вы можете по данной ссылке.
Коран на татарском языке слушать и скачать
- Сура 1 «Открывающая Книгу = Аль-Фатиха = الفاتحة», (количество аятов: 7)
Сура 2 «Корова = Аль-Бакара = البقرة», (количество аятов: 286)
Сура 3 «Семейство Имрана = Али ‘Имран = آل عمران», (количество аятов: 200)
Сура 4 «Женщины = Ан-Ниса’ = النساء», (количество аятов: 176)
Сура 5 «Трапеза = Аль-Маида = المائدة», (количество аятов: 120)
Сура 8 «Трофеи = Аль-Анфаль = الأنفال», (количество аятов: 75)
Сура 9 «Покаяние = Ат-Тауба = التوبة», (количество аятов: 129)
Сура 10 «Иона = Йунус = يونس», (количество аятов: 109)
Коръәннән кыска сүрәләр
“Фатиха” сүрәсе:
بِاِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ . الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ . الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ .
مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ . إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ . اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ .
صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ .
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Әл-хәмдү лилләәһи раббил-гааләмиин. Әр-рахмәәнир-рахиим. Мәәлики йәүмид-диин. Иййәкә нәгъбүдү вә иййәәкә нәстәгыйиин. Иһдинәс-сыйрааталь-мүстәкыйиим. Сыйрааталләзиинә әнгамтә галәйһим гайрил-мәгъдууби галәйһим вәләд-дааааллиин. Әәмиин”.
(Мәрхәмәтле, Рәхимле Аллаһ исеме белән. Галәмнәрнең тәрбиячесе Аллаһ өчен барча мактау хастыр. Ул Мәрхәмәтле, Рәхимле. Кыямәт көненең бердәнбер хуҗасы — Улдыр. Сиңа гына гыйбадәт кылабыз, Синнән генә ярдәм сорыйбыз. Безне туры юлга, Үзең нигъмәтләндергәннәрнең юлына күндер. Газапка дучар булганнар һәм адашканнар юлына түгел).
“Фил” сүрәсе
بسم الله الرحمن الرحيم. أَلَمْ تَرَى كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ.
أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ. وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ. تَرْمِيْهِمْ
بِحِجَارَةٍ مِنْ سِجِّيلٍ فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Әләм тәра кәйфә фәгалә раббүкә би әсхәәбил-фиил. Әләм йәҗегаль кәйдәһүм фии тәдълиил. Вә әръсәлә галәйһим тайран әбәәбиил. Тәръмииһим бихиҗәәратим миң сиҗҗиил. Фәҗәгаләһүм кәгасфим мәэкүүл.”
(Син күрмәдеңме, Раббың фил хуҗалары белән ни эшләгәнне? Ул аларның хәйләләрен адашуга әверелдерде. Ул аларга кошларны төркемнәре белән җибәрде. Ул кошлар аларга кайнар ташлар яудырдылар. Шул заман Аллаһы Тәгалә аларны орлыклары ашалып беткән иген кыры кебек итте).
“Курайиш” сүрәсе
بسم الله الرحمن الرحيم . لِإِيلاَفِ قُرَيْشٍ . إِيلاَفِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّيْفِ .
فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَيْتِ . اَلَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَأَمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Ли ииләәфи курайииш. Ииләәфиһим рихләтәш-шитәә-и вәс-сайииф. Фәлйәгъбүдүү раббә һәәзәл-бәйиит. Әлләзии әтъгамәһүм миң җүүгыйүв-вә әәмәнәһүм мин хаүүүф.”
(Корәешләрнең берләшүе өчен кышын-җәен аларның юлчылыкта берләшүе. Алар бу йортның Раббысына коллык итсеннәр. Аллаһы Тәгалә, аларны ачлыктан коткарып, һәртөрле куркынычтан саклап калган).
“Мәгун” сүрәсе
بسم الله الرحمن الرحيم . أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ . فَذَالِكَ الَّذِي
يَدُعُّ الْيَتِيمَ . وَلاَ يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينَ . فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ . اَلَّذِينَ
هُمْ عَنْ صَلاَتِهِمْ سَاهُونَ . اَلَّذِينَ هُمْ يَرَآؤُنَ . وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ .
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Әраәйтәлләзии йүкәззибү бид-диин. Фәзәәликәлләзии йәдүггуль-йәтиим. Вә ләә йәхуддуу галәә тагаамил-мискиин. Фәвәйлүл-лилмүсаллиин. Әлләзиинә һүм гаң саләәтиһим сәәһүүн. Әлләзиинә һүм йураауун. Вә йәмнәгуунәл-мәәгуун”.
(Күрдеңме син динне ялган дип хисаплаучыны? Улдыр ятимне үзеннән читкә куган. Ярлыны туендыруны хупламаган. Олуг газаптыр намазларын гафиллек белән укыганнарга, һәм дә рия белән укучыларга).
“Кәүсәр” сүрәсе
بسم الله الرحمن الرحيم . إَنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ .
فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ . إِنَّ شَانِئُكَ هُوَ الْأَبْتَرُ
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Иннәә әгътайнәәкәл-кәүсәр. Фәссали ли раббикә вәнхәр. Иннә шәәниәкә һүәл-әбетәр”.
(Әлбәттә, Без сиңа Кәүсәрне, ягъни җәннәттәге Кәүсәр елгасын бирдек. Син намаз укы, Раббың өчен корбан чал. Әлбәттә, сине хурлаучы — ул үзен юк итә).
“Кәфирун” сүрәсе
بسم الله الرحمن الرحيم . قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ . لاَ أَعْبُدُ ماَ تَعْبُدُونَ .
وَلاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ . وَلاَ أَنَا عَابْدٌ مَا عَبَدْتُمْ . وَلاَ أَنْتُمْ عَابِدُونَ
مَا أَعْبُدُ . لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ .
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Куль йәә әййүһәәл-кәәфируун. Ләә әгъбүдү мәә тәгъбүдүүн. Вә ләә әңтүм гаабидүүнә мәә әгъбүде. Вә ләә әнә гаабидүм мәә габәдтүм. Вә ләә әңтүм гаабидүүнә мәә әгъбүде. Ләкүм диинүкүм вә лийә диин”.
(Әй, кяферләр, мин сез коллык кылган затка коллык итәчәк түгелмен. Сез дә мин гыйбадәт кылганга гыйбадәт кылачак түгелсез. Мин дә сезнең табынганыгызга һичбер заман табыначак түгелмен. Ә сез мин коллык иткән затка табынмыйсыз. Сезнең өчен — үз динегез, минем өчен — үз динем).
“Наср” сүрәсе
بسم الله الرحمن الرحيم . إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللهِ وَالْفَتْحُ. وَرَأَيْتَ النَّاسَ
يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللهِ أَفْوَاجًا. فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ. إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا.
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Изәә җәә-ә нәсруллааһи вәл-фәтх. Вә раәйтән-нәәсә йәдехулүүнә фии диинилләәһи әфүәәҗәә. Фәсәббих бихәмди раббикә вәстәгъфирһ. Иннәһүү кәәнә тәүүәәбәә.”
(Аллаһының ярдәме белән җиңү килгәндә һәм син күрдең ничек кешеләр, күмәкләшеп, Аллаһының диненә керәләр. Үзеңнең Раббыңны мактап тәсбих ит, Аннан гафу сора, һичшиксез, Аллаһ тәүбәләрне күпләп кабул итәчәк).
Бу сүрә иңгәннән сон, Пәйгамбәребез (с.г.в.) Аллаһыга күп-күп хәмде-сәнә (мактау) әйтеп:
سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ اسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ
“Сүбхәәнәллааһи вә бихәмдиһии әстәгъфируллааһә вә әтүүбү иләйһи” — дияр иде.
“Мәсәд” сүрәсе.
بسم الله الرحمن الرحيم . تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبًّ .
مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ . سَيَصْلَى ناَرًا ذَاتَ لَهَبٍ.
وَامْرَآتُهُ حَمَّا لَةَ الْحَطَبِ . فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ .
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Тәббәт йәдәә әбии ләһәбиүв-вә тәббе. Мәә әгънәә ганһү мәәлүһүү вә мәә кәсәбе. Сәйасъләә нәәраң зәәтә ләһәбе. Вәмраәәтүһүү хәммәәләтәл-хәтаб. Фии җиидиһәә хәбелүм мим-мәсәд”.
(Әбү Ләһәбнең ике кулы корсын. Үзе дә корсын. Аңа малы да, җыйган мөлкәте дә файда бирмәде. Ул янган утка керәчәк. Хатыны да, муенына хөрмә агачының җепселләрен аскан хәлдә, утыннарын янган утка ташыячак).
“Ихлас” сүрәсе.( Колхуалла)
بسم الله الرحمن الرحيم . قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ . اَللهُ
الصَمَد . لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ . وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ .
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Куль һүәллааһү әхәде. Әллааһүс-самәде. Ләм йәлиде вә ләм йүүләде. Вә ләм йәкүл-ләһүү күфүүән әхәде”.
(Аллаһ бердер. Бөтен нәрсәләр Аллаһыга мохтаҗ. Тудырмады, тудырылмады. Аның һичбер тиңе вә охшашы юк).
“Фәләкъ” сүрәсе
بسم الله الرحمن الرحيم . قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ . مِنْ شَرِّ
مَا خَلَقِ . وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ . وَمِنْ شَرِّ النَّفَاثَاتِ
فِي الْعُقَادِ . وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ .
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Куль әгуузү бираббил-фәләкъ. Миң шәрри мәә халәкъ. Вә миң шәрри гаасикыйн изәә вәкабе. Вә миң шәррин-нәффәәсәәти фил-гукаде. Вә миң шәрри хәәсидин изәә хәсәде”.
(Мин таң аттыручы Аллаһыга сыенам. Барлыкларның зарарыннан; вә әйләнә-тирәдәге караңгылыкның зарарыннан; вә сихер җәтмәләре коручыларның мәкереннән; вә көнчелек кылганда көнчеләрнең явызлыгыннан Раббыма сыенам).
“Нәс” сүрәсе
بسم الله الرحمن الرحيم . قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ .
مَالِكِ النَّاسِ . إِلَهِ النَّاسِ . مِنْ شَرِّ الْوَسْوَسِ الْخَنَّاسِ .
اَلَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ . مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ .
“Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим. Куль әгуузү бираббин-нәәс. Мәәликин-нәәс. Иләәһин-нәәс. Миң шәррил-вәсвәсил-ханнәәс. Әлләзии йүәсвисү фии судүүрин-нәәс. Минәл-җиннәти вән-нәәс”.
(Бөтен инсаннарның Раббысына сыенам. Бөтен инсаннарның хөкемдарына, Сиңа шөбһә салучының зарарыннан, бөтен инсаннарның илаһына (сыенам). Ул зат җеннәрдән һәм адәмнәрдән дә булып, инсаннарның күңеленә вәсвәсә салыр)