пословицы на татарском языке с переводом
материал на тему
Татарча мәкаль һәм әйтемнәр дәресләрдә еш кулланыла. Укучыларга тәрҗемә вакытында кыенлыклар тумасын өчен, төрле темаларга караган мәкаль һәм әйтемнәрнең русча вариантын да тәкъдим итәм.
Скачать:
Предварительный просмотр:
Сакал агармый акыл керми.
Пока борода не поседеет ум не придет.
Татар акылы төштән соң.
Мудрость приобретают после середины жизни. (буквально — После обеда в мудрости)
Олы кеше — солы төше.
Мудрый человек – сильный как овес.
Яше күп тә, акылы юк. Много лет – ума нет.
(Летами ушел, а умом не дошел)
От смерти лекарства нет.
Бака бакылдап, телчән такылдап туймас.
Лягушка не устает квакать, а болтун не устанет болтать.
Теленә салынган.
Эшендә абынган.
Кто много разговаривает, тот дело не сделает.
***
Тел бистәсе, куян хастасы.
От длинных разговоров и заяц заболеет.
Дөреслек утта да янмый, суда да батмый.
Правда в огне не горит и в воде не тонет.
Бала күздән, адәм сүздән зыянлый.
Ребенка можно сглазить, а человека оболгать.
О счастье
бәхетне юлдан эзләмә, белемнән эзлә.
Дорога к счастью достигается через поиск знаний.
Матурлык туйда кирәк, акыл көн дә кирәк.
Красота пригодится на свадьбе, а ум каждый день.
Матурга да акыл артык булмас.
Даже красавице ум не помеха.
Ике куян койрыгын берьюлы тотам димә.
За двумя зайцами погонишься, ни одного не поймаешь.
Йомырка тавыкны өйрәтми.
Яйца курицу не учат.
Йөзне дә ак иткән – уку, сүзне дә ак иткән — уку.
Век живи — век учись.
Бер шырпыдан ут булмый.
Огонь от одной спички не разгорится. (Один в поле не воин)
Ал атыңны, сыер килә!
Шире грязь, навоз едет!
Коры кашык авызны ерта.
Сухая ложка рот дерёт.
Бер кеше бөтен кеше өчен, бөтен кеше бер кеше өчен.
Все хорошо, что хорошо кончается.
Тимерне кызуында сук.
Куй железо, пока горячо.
Хата кешене өйрәтә.
Кемнең үз чәче юк, шул сеңлесең чәче белән мактана.
У кого нет волос, хвастается волосами своей сестры. (Когда хвастается чем-то, чего на самом деле у него нет)
Татарның улы бер яшендә йөри, ике яшендә үрмәли.
Сын татарина ходит в один год и ползает в два года. (Когда все идет наоборот. — Запрягать телегу впереди лошади.)
ни чәчсәң, шуны урырсың.
Что посеешь, то пожнешь.
Усал булсаң асарлар, юаш булсаң басарлар.
Будешь злым — повесят, будешь мягким – раздавят.
Ана сөте белән кермәсә, тана сөте белән кермәс.
Если не вошло с молоком матери, то с молоком коровы уже не войдет.
үткән эш кире кайтмый.
То, что было — не вернешь.
Алмазны алмаз белән кисәләр.
И кусок алмаза – алмаз.
***
Алмазны балчык арасына ташласаң да, алмаз булыр.
Алмаз остается алмазом, даже если бросить его в грязь.
Күк тимер кайрау белән алмаз булмас.
Небо точит железо, не алмаз.
Алтын — таш, алабута — аш.
Золото – камень, лебеда – суп.
***
Аракы — шайтан сидеге.
Водка – жидкий черт.
***
Бер картлыкта — бер яшьлектә.
Один старик – в молодости один был.
***
Бер кичкә — кер мичкә.
Один вечер – одна бочка белья.
***
Йомшак агачны корт баса.
Сытая лошадь не устанет.
Балык башыннан чери.
Рыба гниет с головы.
Гаеп мулла кызында да була
Грехи даже у дочери муллы бывают.
Дусның искесе, хатынның яңасы яхшы.
Из друзей лучше старый друг, а жена молодая (новая).
Дүрт аяклы ат та абына.
Даже четвероногая лошадь спотыкается.
***
Егетлек кадерен карт белер.
Цену молодости знает старик.
Еракка яшерсәң, якыннан алырсың.
Дальше спрячешь, ближе возьмешь.
Җантартмаса, кан тарта.
Если душа не тянет, то кровь тянет.
Запасы живот не распорют.
Икәү белгәнне ил белә.
Что знают двое – знает вся страна.
Кунак ашы — кара-каршы.
Накормили в гостях – в ответ и ты накорми.
Куркысан — эшлэмэ,эшлэсэн — куркма.
Если боишься – не делай, а если сделал – не бойся.
Күз күрә берне, күңел — меңне.
Глаза видят одно, душа – тысячу. (В смысле проницательный, внимательный человек)
Күз курка — кул йолка.
Глаза боятся – руки делают. (Если переводить буквально, то руки ДЕРГАЮТ)
Ни чәчсәң, шуныурырсың.
Что посеешь, то и пожнешь.
Сыер дуласа аттан яман.
Бешеная корова хуже лошади.
Тавык төшенә тары керә, ашамаса — тагы керә.
Курице снится пшено, если не поест, еще приснится.
Тамчы тама-тама таш тишә.
Капля камень постепенно точит.
Тимерне кызуында сук.
Куй железо, пока горячо.
Играя можно навредить.
Үзе егылган еламас.
Кто сам упал, тот не заплачет.
Халык әйтсә хак әйтер.
Народ всегда говорит правду.
Һәркемнең кулы үзенә таба кәкре.
У каждого руки в свою сторону гнутся (Смысл: каждый норовит себе взять)
Чакырган җиргә бар, куган җирдән кит.
Куда приглашают – иди, откуда прогоняют – уходи.
Эт өрер — бүре йөрер.
Собака лает – волк ходит.
***
Яшең җитмеш — эшең бетмеш.
Жизни не хватит, а работа не закончится.
***
Сәләтсез сәнәк сындырыр, көчсез көрәк сындырыр.
Не умеющий человек вилы сломает, а слабый человек лопату.
Дүрт аяклы ат та абына.
Даже четвероногая лошадь спотыкается.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Материал предназначен для учащихся как сопроводительное пособие к серии уроков по переводу пословиц с английского языка на русский и представляет собой упражнения в переводе пословиц.
Тел-күңелнең көзгесе. Язык – зеркало души.
Белемдә көч.Сила в знаниях.
туган ана бер, туган Ватан бер. Родная мать одна, и Родина одна.
Кем эшләми — шул ашамый. Кто не работает — тот не ест.
Дуслык, бердәмлек турында.Дружба – в единстве.
Әнкәм йорты алтын бишек. Мать — золотая колыбель.
Әйткән сүз – aткaн ук. 15 татарских пословиц на все случаи жизни
Сказал как отрезал. Все самые действенные пословицы, фразы для влияния и убеждения придуманы народом. Делимся с вами частичкой татарской мудрости, для этого мы собрали самые распространённые татарские пословицы на все случаи жизни с подстрочным переводом слов.
Пословица – это краткое народное изречение с назидательным смыслом. Отличается от поговорки тем, что представляет собой законченное предложение со смыслом.
1. Тырышкaн тaбaр, тaшкa кaдaк кaгaр. – Старательный найдёт (способ), забьёт гвоздь в камень.
Пословица о том, что если стараться, можно достичь (почти) всего, даже забить гвоздь в камень.
тырышу – стараться
табу – находить
таш – камень
кадак – гвоздь
кагу – забивать
2. Әйткән сүз – aткaн ук. – Сказанное слово – выстреленная стрела.
Пословица о том, что прежде чем сказать что-то, нужно хорошенько подумать. Русский аналог: «слово не воробей, вылетит – не поймаешь».
3. Җил исми, яфрaк сeлкeнми. – Ветер не подует – листок не шевельнётся.
Причинно-следственная связь по-татарски 🙂 Пословица о том, что для результата нужно что-то сделать.
җил – ветер
исү – дуть, веять
яфрак – лист дерева
селкенү – шевелиться, дрожать
4. Син эшне сөйсәң, эш тә сине сөяр. – Если полюбишь работу, она тебя тоже полюбит.
Татарская версия пословицы «Работа лодыря не любит».
син – ты
сөйсәң – (если) полюбишь
5. Әйбeрнeң яңaсы яxшы, дусның искeсe яxшы. – Вещь лучше новая, друг лучше старый.
Известная пословица «Старый друг лучше новых двух» на татарский манер.
әйбер – вещь
яңа – новый
яхшы – хороший, хорошо
дус – друг
иске – старый
6. Бaшлaнгaн эш – бeткән эш. – Начатое дело – законченное дело.
Не знаете как покончить с прокрастинацией? Татарский рецепт вам на помощь: просто начните 🙂
башлау – начать
эш – дело, работа
бетү – заканчиваться
7. Бүгeн бaр, иртәгә юк. – Сегодня есть, завтра нет.
Выражение о скоротечности жизни, событий и людей вокруг нас.
бүген – сегодня
бар – есть
иртәгә – завтра
юк – нет
10 татарских фраз на все случаи жизни
8. Эшләп aшaсaң, aрыш икмәгe дә тәмлe. – О вкусе ржаного хлеба, если он заработан своим трудом.
У татар много пословиц про труд. Это выражение тоже подчёркивает важность работы.
эшләү – работать
ашау – кушать, есть
арыш икмәге – ржаной хлеб
тәмле – вкусный
9. Кeмнeң aрбaсынa утырсaң, шуның җырын җырлaрсың. – На чью повозку сядешь, того песню и будешь петь.
Известный русский аналог пословицы: «кто платит, тот заказывает музыку».
кем – кто
арба – повозка
утыру – садиться
шул – тот
җыр – песня
җырлау – петь
10. Өрә бeлмәгән эт aвылгa бүрe китeрeр. – Собака, не умеющая лаять, приведёт в деревню волка.
А вот и пословица о важности умения выполнять свою работу качественно.
өрү – лаять
белү – знать, уметь
эт – собака
авыл – деревня
бүре – волк
китерү – приводить
11. Әрем дә файдалы да була ала – И полынь может быть полезной.
О том, что у монеты бывает две стороны.
әрем – полынь
файдалы – полезный
булу – быть
алу – может
12. Ватык чүлмәкне ябыштырып булмый. – Нельзя склеить разбитый горшок.
Пословица о необратимости или невозможности некоторых действий.
ватык – сломанный
чүлмәк – горшок
ябыштыру – клеить
булу – быть
Даже не смогли найти русский аналог. Предложите свой!
14. Агач – җимеше белән, кеше – эше белән. – Дерево (славится) своим плодом, человек – своей работой.
Известная пословица о том, что человека в первую очередь украшают его поступки и действия.
агач – дерево
җимеш – плод
белән – с (послелог)
кеше – человек
эш – работа, дело
15. Кергәнче чыгуыңны уйла. – Прежде чем зайти, подумай о том, как выйдешь.
Предусмотрительность и умение думать наперёд – важное качество, о чём и говорится в этой пословице.
керү – входить
чыгу – выходить
уйлау – думать
+ БОНУС! Предлагаем пройти интересную игру по татарским пословицам, которые мы объяснили с помощью эмодзи.
15 татарских скороговорок, чтобы ваш язык не заплетался
Понравился материал? Заходите на наш сайт, каждый день вы найдёте там что-то новое и интересное! Также подписывайтесь на наши соцсети: мы есть в Вконтакте, Telegram-е, Facebook-е и Instagram-е.
Проект «Әйдә! Online. Изучаем татарский» предлагает качественные и современные курсы и материалы для изучения татарского языка. Онлайн-курсы разговорного татарского, адаптированные литературные тексты, новости с подстрочным переводом, видео- и аудио-материалы, тесты и многое другое!
Если у вас есть предложения, то Вы всегда можете оставить их в нашей группе в Вконтакте или по адресу: eydetat@gmail.com
Скоро – больше! Оставайтесь с нашим проектом, сау булыгыз!
Пословицы на татарском языке о природе Желатино с переводом
Көндез таш ват, төнлә тыныч йокла.
Көндезге эш кичке эштән көл ер.
Көннең киче иртәсеннән билгеле.
Күз өчен яз яхшы, авыз өчен көз яхшы.
Март аенда урамда чыпчык эчәрлек су була.
Март ишектән бактырыр, сәнәк-көрәк яктырыр.
Март: «Хут урынында булсам, сыерның мөгезен сындырыр идем»,— дип әйтә, ди.
Март әйтә, имеш: «Көндез-көндез көләрмен, иртә-кичен бөгәрмен».
Микула җитми җәй булмый, Микула җитми кыш булмый.
Минутында тотмасаң, сәгатендә тоталмассың.
Октябрь — кара бия, ноябрь — ала бия.
Октябрь ни арба, ни чана.
Питраудан соң сандугачның теле бетә, үләннең тәме бетә.
Покрау үтте — кыш җитте.
Санаулы көн тиз үтә.
Сентябрьдә син дә бер, мин дә бер, ай, май!
Сентябрьдә син дә бер, мин дә бер, апрель аптырата.
Сентябрьдә әти дә бер, мин дә бер; мартта — әти алда, мин — артта.
Сентябрьнең ундүртендә чикмән төшә, тун менә.
Сәвердә сулар сәер була.
Сәвердәге явым — савып торган савым.
Сөмбелә туса, су суыныр.
Таңы атмаган төн булмас.
Теләмә озын җәй, телә җылы җәй.
Тәңре көне тарыдан да күп.
Төн кара булган саен йолдыз яктырак янар.
Төннең колагы йөз дә бер, йөз дә бере дә бик үткен була, ди.
Төннең тынычлыгы — көннең куанычы.
Урак ае — тавыкларның сусыз ае, балаларның үксез ае.
Февральдә суык: «Сыерның мөгезен сындырыр идем дә, көнем кыска»,— дип әйтә, ди, имеш.
Февральдә сыер мөгезен сындырырлык суыклар була.
Хут мартка: «Селәгәең җый, әй селәгәй»,— дип әйтә, ди.
Хутта ут итә, хәмәлдә әмәлеңне корыта.
Хәмәлдә хәл китә.
Һәр айның аты башка, һәр атнаның көне башка.
Һәр заманның үз гореф-гадәте.
Һәр нәрсәнең вакыты бар.
Элҗен көн суга бер кашык салкын кушыла икән.
Энем кырлач «агам кырлачтан уздьгрыйм» дип, тырыша, ди.
Энем кырлач әйткән: «Агам кырлачны уздырам, яшь киленнәрнең көянтәсен сындырам».
Челләдә туның ташлама, кыш үзең бел. Челләдә черем итсәң, кыш рәхәт йокларсың.
Яз башының чуагы каты кыздыра.
Яз берәүне аздырыр, берәүне малдан яздырыр.
Яз кайгысын кыш кайгырт, кыш кайгысын яз кайгырт.
Яз киреләнсә кыштан яман.
Яз сөрсәң, көз урырсың.
Яз уңмаган көз уңмас.
Яз яме чәчкә белән, көз яме көлтә белән.
Яз япанчаңны, кыш азыгыңны онытма.
Яз җитсә чебенгә дә җан керә.
Язгы көн ел туйдыра.
Язгы хезмәт — көзге хөрмәт.
Язның байлыгы — кояш, көзнең байлыгы — уңыш.
Язның пычрагы да ямьле була.
Январьнең көне кыска, февральнең ае кыска.
Яңа елда ярлы да бай була.
Ак җәймәле көн туу.
Атнада җиде җомга.
Атнасына алты ял.
Бүген бар, иртәгә юк.
Бүген болай, таңда әллә ничек.
Дерен-дерен, дерендә, ике көннең берендә.
Җәен өйдә боз киптереп, кышын суган саталар.
Җәй алмаска, кыш бирмәскә.
Җәй бар, кыш бар, ашыгып ни эш бар.
Җәй җәйләдем, кыш кышладым, мич башыннан төшмәдем.
Кыш булганын колагы туңганнан белгән.
Кыш көне кулыннан кар ала алмассың.
Көн узсын, йон тузсын.
Көндез шырпы белән эзләү.
Көне ай кебек, ае ел кебек. Көнен күрсен, көлдә аунасын.
Мондый көндә яхшы кешенең эте дә йөрмәс.
Нух пәйгамбәр заманыннан.
Раштуада бер көрәк кар бирмәс.
Сәгате ай, ае ел күк.
Таң белән атып, көн белән батып. Төн чыкканчы йон чыкмас.
Челлә чагында катып үлгән.
Яз җиткәнне җилкәсе җылынгач белгән. Яренгә кем бар, кем юк.
Һава торышы: җылы-суык, җил-давыл, явым-төшем һ. б.
Артка калган болыт яумый үтәр.
Ачлыкка түзеп була, суыкка — юк.
Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым.
Аяз көннең яшененнән курык.
Батканга яңгыр куркыныч түгел.
Бер болыттан боз да явар, кар да, яңгыр да явар.
Болытсыз яңгыр булмас.
Вак яңгыр чылата.
Давыл алды тын була.
Давыллы болытның явымы аз.
Дәрьяга яңгыр яуганнан ни файда.
Җил алдан булса — битең туңдырыр, арттан булса — туның туздырыр.
Җил исми яфрак селкенми.
Җил кай якка иссә, камыш шул якка борылыр.
Җил чәчсәң, давыл урырсың.
Җил җелеккә үтәр.
Язгы көн ел туйдыра
Весенний день год кормит
Ана сөте белән кермәсә, тана сөте белән кермәс
Если не вошло с молоком матери, то с молоком коровы уже не войдет
Калган эшкә кар ява
Отложенное дело засыпает снегом
Иске яңаны саклый
Старое новое бережет
Карга күзен карга чукымый
Ворон ворону глаз не выклюет
Татарга тылмач кирәкми
Татарину переводчик не нужен
Матурга да акыл артык булмас
Даже красавице ум не помеха
Сакал агармый акыл керми
Пока борода не поседеет ум не придет