Стихи на башкирском языке
Сәскәләр шиңер иртәгә.
Завянут завтра цветы
Башҡорт теле
Мин халҡымдың сәскә күңеленән
Бал ҡортондай ынйы йыямын,
Йыямын да — йәнле ынйыларҙан
Хуш еҫле бер кәрәҙ ҡоямын.
Шуға ла мин беләм тел ҡәҙерен:
Бер телдән дә телем кәм түгел-
Көслө лә ул, бай ҙа, яғымлы ла,
Кәм күрер уны тик кәм күңел.
Халҡым теле миңә-хаҡлыҡ теле,
Унан башҡа минең илем юҡ;
Илен hөймәҫ кенә телен hөймәҫ,
Иле юҡтың ғына теле юҡ!
Әсәм теле миңә — сәсән теле,
Унан башҡа минең халҡым юҡ,
Йөрәгендә халҡы булмағандың
Кеше булырға ла хаҡы юҡ!
Башкирский язык
Я с цветочной души моего народа
Как пчела жемчуг собираю,
Собираю – и из живых жемчужин
Ароматные соты отливаю.
Поэтому я знаю ценность языка:
Ни одного языка мой язык не ниже.
Он и силён, и богат, и нежен,
Низким увидит его только низкая душа.
Язык моего народа – язык правды,
Без него нет моей страны.
Лишь тот, кто не любит свою страну, не любит свой язык,
Лишь у того, у кого нет страны, нет языка.
Мой материнский язык – красноречивый язык,
Без него нет моего народа.
У того, в чьем сердце нет своего народа,
И человеком быть права нет.
Атайымдың миҙалдары
Атайымдың миҙалдары
Күкрәгемдә сыңлай ҡай саҡ.
Шул сыңлауҙа атайымдың үҫмер сағы,
Ауыр йылдар — беҙҙең бала саҡ.
Атай беҙгә күргәндәрен һөйләй,
Ҡыйыу булған яуҙа — ул данлы.
Төштәремә һуғыш килеп керһә,
Ялҡын ҡаплай гүзәл донъяны.
Сабыйымдың бишегенә киләм
Һиҫкәнәм дә ҡара төндәрҙә.
Гүйә атайым да яу ҡырында —
Ҡайнар йәшем тама мендәргә.
Медали моего отца
Көҙ еткәс
Ағастарҙың ҡоро япраҡтары
Унда-һанда ғына ҡалдылар.
Ҡоштар осоп киткәс, яландары
Йоҡлағандай шымға талдылар.
Бына оҙаҡламай йомшаҡ ҡарҙар,
Күбәләктәй яуып, ер ҡаплар;
Яландарҙа ҡалмаҫ бер йән заты,
Ҡураларға ҡайтыр бар аттар.
Һыу өҫтәре ҡатыр күк боҙ булып,
Тыныр шишмәкәйҙәр, туңырҙар,
Йәйелеп ятҡан күк боҙ өҫтәрендә
Ирмәк итеп балалар шыуырҙар.
Наступила осень
Деревьев засохшие листья
Остались только в некоторых местах
Птицы улетев, поля
стали тихими дубто спать легли
Скоро сдесь мягкий снег,
Летя как бабочки, покроет землю;
В поле не останется ни одного животного,
Во дворы вернутся все лошади.
Поверхность воды замерзнет синим льдом,
Стихнут ручьи, замерзнут,
На постеленном синем льду
Забавно начнут кататься дети.
Стихи про башкортостана на башкирском языке
Арыҫландар үҙ ерен
Залимдарҙан тапатмаҫ,
Таптаймын тип атлаһа,
Башҡорт ҡаны атлатмаҫ.
Ил өҫтөнә сапҡан яу
Башҡорт йәнен ҡаҡшатмаҫ,
Бысраҡ табан аҫтында
Башҡорт намыҫы ятмаҫ.
Башҡортостан — гөлбостан,
Сөнбөлөстан, нурбостан,
Шунда тыуған, шунда үҫкән
Башҡорт атлы арыҫлан!
Башҡортостан баҡсаһы —
Арыҫландар торган ер;
Арыҫландар бабаһы —
Ҡаһармандар йөрөгән ер;
Ҡаһармандар кәүҙәһен
Ҡосаҡлаған, күмгән ер;
Хәләл ҡандар шәүләһен
Күккә тәрсим ҡылған ер.
Башҡортостан — гөлбостан,
Былбылстан, нурбостан,
Шунда тыуған, шунда үҫкән
Башҡорт тигән арыҫлан.
Башҡорт халҡы тарихта
Ғәйрәт менән фаш булған;
Киң иреккә ашҡынған
Күңелдәге ташҡындан;
Һәр ваҡытта намыҫын
Үҙ башына баш ҡылған;
Тыуған илен һаҡлауға
Үҙе булған таш ҡурған.
Башҡортостан — гөлбостан,
Рәйханостан, нурбостан,
Шунда тыуған, шунда үҫкән
Башҡорт улы арыҫлан.
Көслө намыҫ, ташҡын йән
Торҙо, тағы ҡалҡынды;
Тағы башҡорт халҡында
Иҫке ялҡын балҡыны.
Мең йәһәннәм тыуҙырыр
Бер башҡорттоң ялҡыны;
Миллион ожмах яратыр
Бер Уралдың алтыны!
Башҡортостан — нурбостан,
Рәйханостан, гөлбостан.
Шунда тыуған, шунда үҫкән
Башҡорт улы арыҫлан.
Уралҡайҙың аҫты алтын,
Өҫтө шиғыр, үҙе нур;
Киләсәктә был ергә
Хоҙай үҙе ҡыҙығыр;
Фирҙәүестәр төҙөлөр,
Әлуан ниғмәт теҙелер;
Күкте ташлап мәләктәр,
Был ерҙәргә гиҙенер.
Башҡортостан — йәмбостан,
Илһамстан, шиғырстан,
Шунда тыуған, шунда үҫкән
Башҡорт намлы арыҫлан!
Ҡыуан аңлап, әй, Ватан,
Беҙ аңланыҡ хәлеңде;
Һине һалып ҡулбашҡа,
Беҙ йөкләнек ғәмеңде.
Ғәреш әғлә өҫтөнә
Мендерербеҙ даныңды;
Беҙ фидаи һинеңсөн —
Йәшәтербеҙ намыңды!
Башҡортостан йәшәһен,
Сөнбөлөстан йәшәһен!
Шунда тыуып, шунда үҫкән
Арыҫландар йәшәһен!
Ултырҙым мин тауҙың күкрәгенә,
Йырҙар яҙам, елкәй, иҫмәй тор.
Шишмәкәй. тын, аҡрын. сеү, шаулама,
Үткән ғүмерем, иҫкә төшмәй тор.
Сылтырап аҡҡан шишмә буйҙарында,
Аһ, мин йөрөнөм былтыр кем менән?
Шул саҡтарҙы, шишмә алып аҡтың,
Ҡалдым һыҡрап ауыр моң менән.
Йырҙар тауҙың күкрәгендә,
Зинһар, тимен, елкәй, иҫмәй тор.
Йомол, гөлкәй, йомол бер минутҡа,
Минең күҙҙәремә төшмәй тор.
Аһ, сәскәләр, былтыр һеҙҙе өҙөп,
Кемдең күкрәгенә ҡаҙаным?
Кемгә ҡаҙап, кемгә моңло ҡарап,
Күҙҙәренән яуап эҙләнем?
Ни тине ул күҙҙәр, әй, сәскәләр,
Күрҙегеҙме серле күҙҙәрен?
Кем ине ул, тетрәп хозурында,
Аҡ ҡулдарын һорап теҙләндем.
Йырҙар яҙам тауҙың күкрәгендә,
Ҡөҙрәтле ел, аҡрын, иҫмәй тор,
Һандуғасҡай, наҙлым, ҡуй һайрама,
Һайрап, йәш бәғеремде киҫмәй тор.
Ҡотло булһын айлы төндәр тиеп,
Һин бит беҙҙе ҡотлап һайраның,
Һин бит шунда һикереп ботаҡ һайын,
Ҡуныр өсөн урын һайланың.
Һин инең бит уның күкрәк серен
Һайрап-һайрап миңә белдергән,
Ул ҡайнатҡан минең күкрәк йырын
Һайрап-һайрап айға мендергән.
Кем ине ул шунда ай битенән
Минең йырҙарымды уҡыған?
Кем, тирбәтеп, минең күкрәгемдә
Уйнап торҙо таңда йоҡонан.
Йырҙар яҙам тауҙың күкрәгендә,
Тау күкрәге серем белһен тип;
Гөлдәр һирпеп яҙған йырҙарымды
Күкрәгендә һаҡлап торһон тип.
Тыңлағыҙсы, ҡоштар, йырҙарымды,
Тыңлаһағыҙ, һеҙгә йырлармын.
Һеҙ һайрағыҙ, ә мин тыңлармын,
Тыңлап, үкһеп-үкһеп илармын.
Стихи про башкортостана на башкирском языке
Хозур ерҙәр күптер был донъяла,
Тик Янғантау бер ул, бер генә,
Йәннәт ләззәттәрең ары торһон,
Йән дауаһы табыр был ерҙә.
Мең сырхауға шифа Ҡорғаҙағы
Һыуһындарҙы бермә ҡандырыр,
Һаташтырыр һары һандуғасы,
Ҡауыштырыр сихри таңдары.
Китһәң әгәр, иҫтәреңә төшөр
Дәрт уятыр янар ҡуҙҙары,
Аҙаштырыр әле ҡайындары,
Һаташтырыр әле ҡыҙҙары.
Етемһерәр йөрәк Янғантауһыҙ,
Йүрүҙәңдең моңло йырыһыҙ,
Һаташтырыр әле ҡайындары,
Һағындырыр әле йылыһы.
(Ҡ.Аралбай)
Башҡортостан флагында
Күк, аҡ, йәшел төҫ уйнай.
Зәңгәр күктә талпына ул,
Аҫыл ҡош ҡанатылай.
Күк төҫ – изгелек билдәһе,
Аҡ төҫ – именлек, сафлыҡ.
Йәшел – йәшәү мәңгелеге,
Татыулыҡ һәм азатлыҡ.
Ҡурай сәскәһенең тажы
Дуҫлыҡты һынландыра.
Гел татыу йәшәгән халыҡ
Ерҙә ныҡ баҫып тора.
Республикамдың флагы
Елберләп саңҡығандай:
“Имен, шат, бәхетле булып
Йәшәгеҙ бер туғандай!”
(Ә.Әсәҙуллина)
Ай, Уралым, Уралым,
Күгәреп ятҡан Уралым!
Нурға сумған тубәһе,
Күккә ашҡан Уралым!
Һине маҡтай йырҙарым,
Һине данлай йырҙарым.
Төнөн күккә ай ҡалҡһа,
Көмөштәй балҡый Уралтау,
Көндөҙ күккә көн ҡалҡһа,
Алтындай балҡый Уралтау.
Биттәреңдә, Уралтау,
Ҡамыштай ҡарағай урманың,
Итәгеңдә, Уралтау,
Балаҫтай болон-ҡырҙарың.
Күҙҙең яуын алалар
Аҡ, һары, ал сәскәләр.
Сәскәләр менән һандуғас
Тәңрегә тәсбих әйтәләр.
Ҡыҙарып ҡалҡҡан ҡояшты
Һайрап ҡаршылай ҡоштарың.
Тонйорап батҡан ҡояшты
Һайрап оҙата ҡоштарың.
Ай, Уралым, Уралым,
Һылыу ҙа һылыу Уралым!
Һүҙем бөтһә лә телемдә,
Йырым бөтмәне, Уралым!
Маҡтап ҡурай уйнаһам,
Бөтмәй ҙә торған көй булыр.
Данлап йырым йырлаһам,
Бөтмәй ҙә торған йыр булыр.
(С.Юлаев)
Эй, Салауат, һай, Салауат!
Башҡортомдоң дан улы.
Азат булһын халҡым тиеп
Кискән ул ут, даръяны.
Уҡ-ҡылысы ғына түгел,
Ҡорал булған йыр-һүҙе.
Сәсән телле Салауатты
Күтәргән халҡым үҙе.
Егет кенә сағында уҡ
Булған илдең терәге.
Һөргөндә лә халҡым тиеп
Типкән уның йөрәге.
(Н.Сәлимов)
ҠАЙЫН ЯПРАҒЫ ТУРАҺЫНДА
МӘҢГЕ БАЛҠЫ, БАШҠОРТОСТАН
1. Сабый саҡтан күкрәгемә
Тамыр йәйгән гөлгенәм.
Һулыш биргән, тормош биргән
Әсәйемдәй бергенәм.
Ҡушымта:
Башҡортостан – илгенәм,
Илгенәм, илгенәм,
Гөлдәр менән тиңгенәм.
Тамыр йәйгән гөлгенәм,
Гөлгенәм, гөлгенәм,
Башҡортостан – илгенәм.
2. Һулар һауам, йәнгә дауам,
Сыуаҡ, матур көнгенәм.
Күңелдәргә йәйғор һуҙған
Йор һәм сәсән телгенәм.
Ҡушымта:
3. Күп милләтле дәүләтем һин,
Тиңдәр менән тиңгенәм.
Ғүмер иткән, донъя көткән,
Йән ереккән ергенәм!
Ҡушымта:
Гимн кеүек йыры булған
Халҡымдың бик борондан.
“Урал” тиеп атала ул,
Илгә йырлай оло дан.
Башҡорт илен хәҙер данлай
Күркәм көйө – Гимны.
Һәр көн иртән радионан
Ишетәбеҙ гел уны.
Бар кешегә аңлашыла
Мәғ(ә)нәле Гимн теле:
Мәңге йәшә, ғәзиз халҡым,
Сәскә ат, башҡорт иле!
Бергә уҡыйбыҙ, уйнайбыҙ,
Уртаҡ тыуған илебеҙ,
Барыбыҙға ла ҡәҙерле
Беҙҙең ғәзиз еребеҙ.
Мин – башҡорт,
Мин – татар,
Мин – рус,
Мин – сыуаш,
Еребеҙҙә беҙ бәхетле
Дуҫлыҡ илендә тыуғас.
Байрамдар ҙа бергә үтә,
Йыр, шиғырҙар яңғырай,
Ҡурайсыбыҙҙы тыңлағыҙ –
Татыулыҡҡа дан йырлай.
Мин – башҡорт,
Мин – татар,
Мин – рус,
Мин – сыуаш,
Яуларбыҙ бейек үрҙәрҙе,
Беҙҙең теләк ауаздаш!
(Ф.Ғөбәйҙуллина)
Лайыҡлы булып
Үҫеп етербеҙ,
Ватаныбыҙға
Хеҙмәт итербеҙ!
Башҡортостан – башҡорт иле,
Унда ҡымыҙ бешәләр.
Сәскә атып, балға тулған
Умарталай йүкәләр.
Йәшел тирмә ҡорған бабам
Уралтауҙың үҙендә.
Ерен һөйөп, антын әйткәс –
Халҡы тора һүҙендә.
Һәр быуынға мираҫ булып
Күсә башҡорт телебеҙ.
Башҡорт ҡалаларна бай
Беҙҙең башҡорт илебеҙ.
(Л.Абдуллина)
Был тәрәнлек,
Был бейеклек хисе
Ҡурай тынынанмы таралған?
Уттан, һыуҙан Һомай ҡосағында
Ул мөхәббәт өсөн яралған!
Ул көйҙә бар мәғрур тауҙар тыны,
Көрт аҫтында сәскә һулышы,
Бөжәк безелдәүе, яҙғы елдә
Шартлап тирткән бөрө тауышы.
Бөтәһе бар унда!
Йыһан йыры
Һәр бер күҙәнәккә тулышҡан.
Башҡортостан!
Олуғ моңоң аша
Илһам алам һинең һулыштан.